Koopgids: Rateltakels voor horizontaal & verticaal gebruik
Net als kettingtakels, takels en hijslieren behoren rateltakels tot de groep van de hefwerktuigen. Met de rateltakel, ook wel hefboomtakel genoemd, kan één persoon lasten van meerdere tonnen heffen, neerlaten en verplaatsen door middel van een eenvoudige beweging. Lees meer over rateltakel, de toepassingsmogelijkheden en de selectiecriteria.
1. Overzicht: De belangrijkste informatie over rateltakels
- Met rateltakels kunt u lasten heffen. Deze takels zijn ook geschikt voor het trekken en vastzetten van transportgoederen. Dit betekent dat de rateltakel zowel voor horizontale als verticale werkzaamheden te gebruiken is.
- Een rateltakel heeft een ratelwiel dat de gebruiker via de handbediende hendel bedient. Bij een beperkte spanning op de ketting of bij een voorspanning beweegt dit ratelwiel een slinger die de ketting in beweging brengt.
- Rateltakels maken het mogelijk om lasten van meerdere tonnen met weinig inspanning op te heffen.
- Alternatieve namen voor een rateltakel zijn: Takelheffer of hefboomtakel.
1.1 Wat is het verschil tussen rateltakels en andere takels?
|
Rateltakel |
Takel & kettingtakels |
Hijslier |
| Gebruik |
Voor het heffen, trekken, neerlaten, vastzetten van vrij beweegbare lasten
Flexibel dankzij de horizontale en verticale toepassingsmogelijkheden |
Voor het heffen en neerlaten van lasten
Stationair of in combinatie met een kraan te gebruiken |
Voor het heffen en neerlaten van lasten, voor het trekken en vastzetten van lasten |
| Aandrijving |
Handmatig of met hefmotor of met een hefboom |
Handmatig, elektrisch of met perslucht |
Handmatig of elektrisch |
| Ketting-/kabellengte |
Kettinglengte tot 6 m |
Kettinglengte tot 5 m |
Kabellengte tot 18 m |
| Draagvermogen |
Tot 9000 kg |
Tot 10000 kg |
Tot 1000 kg |
Voordelen van een rateltakel ten opzichte van een kettingtakel & takel
Het grote voordeel van de rateltakel ten opzichte van een kettingtakel, takel of loopkat is de mogelijkheid om horizontaal en verticaal te werken. Dankzij de hefboom kan de gebruiker flinke kracht uitoefenen zonder motorondersteuning. Denk hierbij bijvoorbeeld aan werkzaamheden op een werkplatform en aan diverse aanslagmiddelen. De gebruiker bedient de ketting niet rechtstreeks. In plaats daarvan wordt de trekkracht via een hefboom overgebracht. Door de ketting voor te spannen in een neutrale hefboomstand kan de gebruiker sneller werken bij korte hefafstanden.
1.2 Hoe bedien ik een rateltakel?
De rateltakel is een gebruiksvriendelijk en handig arbeidsmiddel voor het bevestigen en verplaatsen van zware lasten. De gebruiker bedient de rateltakel met een hefboom in plaats van een hangende kettinglus, zoals bij de takel. Via de ratelfunctie wordt de slinger bediend en de ketting in beweging gezet. Afhankelijk van de ingestelde richting kan de gebruiker de ketting omhoog of omlaag brengen.
1.3 Toepassingsgebieden van de rateltakel
Dankzij de voordelen van rateltakels op het gebied van het richten, sjorren, heffen, neerlaten, trekken van lasten worden deze in vele verschillende sectoren gebruikt:
- Industrie & ambachtelijke bedrijven: Heffen, trekken, spannen, vastzetten en neerlaten van zware lasten, alsmede ondersteuning bij diverse onderhoudswerkzaamheden
- Mijnbouw: Heffen van zware lasten uit mijnschachten
- Bouwbedrijven: Ondersteuning bij het leggen van leidingen in schachten en greppels
- Scheepswerven: Heffen en verplaatsen van lasten
- Bos- en landbouw: Vasthouden of trekken van boomstammen, voor het uittrekken van wortels, enz.
- Werkplaatsen: Uitlijnen van voertuigen of motoren
2. Productkenmerken van de rateltakel
Let op!
Het is van belang om een goede buffer in acht te nemen voor de kenmerken draagvermogen en testbelasting. De noodzakelijke kracht is in de regel uitsluitend bekend voor het heffen. Als gevolg van wrijving en tractie is het moeilijk de belasting te berekenen bij het trekken en spannen.
2.1 Draagvermogen
De mogelijke capaciteiten zijn afhankelijk van het materiaal en de constructie van de rateltakel. Voor een gemakkelijk overzicht zijn de rateltakels in gewichtsklassen onderverdeeld. De keuze hangt af van het draagvermogen die voor huidige en voor toekomstige toepassingen vereist is. Overschrijd de belastingslimiet niet voor een zo lang mogelijke levensduur.
- Rateltakel tot 750 kg
- Rateltakel 1.500 kg resp. hefboomtakel tot 1,5 t
- Rateltakel 3.000 kg resp. hefboomtakel tot 3 t
- Rateltakel tot 6.000 kg
- Rateltakel tot 9.000 kg voor de industrie
2.2 Welke kettinglengtes zijn er?
De kettinglengte komt overeen met de hefhoogte. Er zijn verschillende lengtes verkrijgbaar voor een optimale werking. Als een lengte van 4,5 m niet voldoende is, dan zijn kettinglengtes tot 6 m met een rateltakel van 6 m de juiste keuze. Hiermee kunt u lasten tot een hoogte van 6 m heffen.
2.3 De onderdelen en gebruikte materialen van een rateltakel
De rateltakels hebben een soortgelijke constructie: Via een hefboom wordt een draaimoment overgebracht op een aandrijfas, waardoor zware lasten met minimale inspanning verplaatst kunnen worden. Door slim gebruik te maken van verschillende hendellengtes, overbrengingsverhoudingen en ingescheerde laststrengen zijn hefvermogens tot ongeveer negen ton mogelijk. De zogenaamde lastdrukrem houdt de last vast.
Het aanbod is groot: de kwalitatief hoogwaardige modellen zijn te herkennen aan de onderdelen, de materiaalkeuze en de fabricageprecisie.
- De combinatie van ketting en kettingwiel moet perfect passen. Als er speling is, dan is dit vaak te herkennen aan een krakend geluid dat optreedt bij het gebruik onder belasting.
- Een lastketting van kwaliteitsklasse 10 is veel sterker en gaat langer mee dan een lastketting van kwaliteitsklasse 8. Voor een goede bescherming tegen corrosie moet de ketting elektrolytisch vernikkeld zijn. Deze bescherming werkt beter dan zwart gelakte of gegalvaniseerde modellen.
- Hoe stabiel de rateltakel is, hangt af van de plaatdikte en de hardheid van de gebruikte hefbomen en zijplaten. De hendel mag niet meegeven of buigen.
- Aandrijvingsonderdelen met kogellagers gaan langer mee dan assen met bussen of naaldlagers.
- Twee karabijnhaken: Eén haak voor de bevestiging aan de drager. De tweede karabijnhaak is voor het bevestigen van de last. Een haakbeveiliging is verplicht.
Wat houdt de testbelasting precies in?
Als onderdeel van de periodieke keuring wordt een functie- en remmentest wordt uitgevoerd. De daarbij gebruikte testbelasting moet dicht bij de toegestane belasting liggen. Een bevoegd persoon kan een dienovereenkomstig hogere belasting aanbrengen om de uitschakelgrens van overbelastingsbeveiligingen te testen. Professionele modellen beschikken over een dergelijke overbelastingsbeveiliging.
Wat wordt verstaan onder de hendellengte?
De hendellengte geeft de lengte van de bedieningshendel aan. Hoe langer de hendel, des te minder kracht de gebruiker hoeft uit te oefenen.
Wat is hefboomwerking?
De hefboomwerking, die het hanteren van zware lasten vergemakkelijkt, wordt uitgedrukt in Newton (N) en wordt gedefinieerd door de hefboomwet. Het is de kracht die nodig is om een last te heffen. De vergelijking luidt als volgt: Macht × machtarm = last × lastarm.
Bij rateltakels wordt de maximale hefkracht aangepast aan het maximale draagvermogen. Bijvoorbeeld: modellen met een maximaal draagvermogen van 750 kg hebben een hefboomkracht van 140 N. Rateltakels met een draagvermogen tot 9.000 kg hebben een hefboomkracht van 360 N. Hoe groter de hefboomkracht, des te groter het maximale draagvermogen.
3. Controle en reiniging van rateltakels
Om de veiligheid en de functionaliteit van de rateltakel te waarborgen, moeten de kettingen, hendels, haken en wielen dagelijks voor en na gebruik op slijtage worden gecontroleerd.
Naast de dagelijkse controle dient u ook de volgende punten te controleren en uit te voeren:
- Reinig deze onderdelen na gebruik en controleer ook of vreemde voorwerpen deze niet blokkeren.
- Als u de kettingtakel in een stoffige omgeving gebruikt, dan moet u deze regelmatig met een ingevette doek impregneren.
- Controleer de kettingtakel op losse schroeven en moeren en draai deze indien nodig aan.
- Controleer of alle labels op de kettingtakel leesbaar zijn, bijvoorbeeld de labels met waarschuwingen.
4. Veelgestelde vragen
Hoe werkt een rateltakel?
U kunt de rateltakel verticaal en horizontaal gebruiken. Daarom zijn rateltakels de perfecte hulp voor hef-, span- of sjorwerkzaamheden. Via de ratelfunctie wordt de ketting in beweging gezet. Afhankelijk van de ingestelde richting kan de gebruiker de ketting met de daaraan bevestigde last omhoog of omlaag brengen. De apparaten zijn bovendien uitgerust met een lastvrije functie om de ketting snel in de gewenste positie te brengen. Ook zijn de rateltakels voorzien van een lastrem die de kettingtakel in de ingestelde positie houdt.
Wie voert de jaarlijkse inspectie van de rateltakel uit?
Een expert dient de inspectie uit te voeren. De Verordening inzake gezondheid en veiligheid op het werk noemt deze "bevoegde personen". De gebruiker blijft verantwoordelijk voor de naleving van de inspectievereisten, maar kan dit delegeren aan een naar behoren gekwalificeerde persoon. Dienstverleners bieden onderhoud ter plaatse aan, als alternatief kunnen rateltakels ook opgestuurd worden. Tijdens de inspectie wordt de ketting onderzocht op scheuren, tekenen van uitrekking en andere vormen van schade.
Wanneer mag een rateltakel niet meer gebruikt worden?
Rateltakels mogen niet meer in gebruik genomen worden indien het typeplaatje ontbreekt of niet meer aanwezig is, of als er vervormingen aan de behuizing of algemene overmatige slijtage zichtbaar zijn. Bovendien kunnen corrosie van de behuizing en scheuren, insnijdingen of slijtageplekken ertoe leiden dat de rateltakel niet meer mag worden gebruikt. Naast de jaarlijkse keuring moet de rateltakel om veiligheidsredenen dagelijks vóór het gebruik op gebreken gecontroleerd worden.
Zijn er ook elektrische rateltakels?
Een rateltakel wordt handmatig bediend via de hendel. Rateltakels met motor zijn verkrijgbaar in de vorm van kettingtakels en takels.
Is het de moeite waard om een tweedehands rateltakel te kopen?
Er zijn tweedehands rateltakels te krijgen, maar het is van cruciaal belang dat u een rakeltakel kiest die regelmatig aan een inspectie onderworpen is. Bovendien is niet bekend of het toelaatbare draagvermogen van het apparaat is overschreden en of er daardoor sprake is van vroegtijdige materiaalmoeheid. Voor maximale veiligheid raden we u aan om een nieuwe rateltakel aan te schaffen.
